Februari 2015

Vreemd eigenlijk, je nadert een grote boogopening met poorten, het zou uitnodigend moeten zijn en je wilt je graag welkom voelen, maar… keek je wel eens naar boven bij zo’n kerkingang? Wat daar te zien valt is niet bepaald vrolijk: monsters die je verscheuren, een grote figuur die streng op je neerkijkt, bibberende kleine mensjes, maar gelukkig toch ook wat opgewekter kijkende figuren. Hoe welkom ben je eigenlijk?

De beschouwer van nu kijkt naar een still van een youtube filmpje uit de middeleeuwen, of naar een pagina uit een stripverhaal over het einde der tijden wanneer God komt om een definitief oordeel te vellen over de goedzakken en de slechterikken. Deze gebeurtenis wordt afgebeeld boven de westelijke hoofdingang van de kerk. Zoals in het westen de zon ondergaat, zo vergaat op het einde der tijden de wereld en het is tijd voor het Laatste Oordeel.

Op de afbeeldingen zie je het mooiste tympaan  dat ik gezien heb, in Conques (Fr). Deze afbeelding in reliëf beeldt de keuze uit tussen goed en kwaad. De goede mens mag, geleid door engelen,  naar de hemel. De slechte mens wordt door de duivels gegrepen, de Leviathaan ingeduwd en aan folteringen blootgesteld in de hel.

Ik wil later nog wel meer kwijt over de beeldverhalen met betrekking tot de kerk, maar ik wil nu de link leggen met het beeldje annunciatie, waarin ik de engel, behalve de al eerder genoemde hotpants, ook een typisch middeleeuws gebaar heb meegegeven, en wel de grote wijzende vinger, die voor de gelovige in die tijd duidelijk te interpreteren was als: let op, let op, ik heb je wat vertellen.

Hier is God wel zó kwaad, én ernstig teleurgesteld in de mensen Adam en Eva dat hij ze vertoornd de weg wijst uit het Aards Paradijs: let op, let op jullie, smeer hem voor het te laat is. Het vervolg is bekend, in pijn en zweet, en in verdriet om het verloren paradijs moet de mensheid zien in de 21e eeuw te komen, oef , dat is gelukt, nu maar zien we hoe we verder komen.

Deze deuren stammen uit de 12e eeuw en zijn een meesterwerk van vakmanschap, de uitbeelding is typisch voor de symbooltaal van de romaanse kunst, waarin weglaten van belang is, zodat de essentie van het verhaal zichtbaar wordt.

Ook zonder bijbelkennis kan ieder die er de tijd voor neemt het bijbehorend verhaal bijna zelf bedenken. Een gebarende vinger, zo’n subtiel element in uitbeelding van een stukje verhaal is toch uitermate boeiend, of niet soms…